तेह्रथुम – १२औँ राष्ट्रिय जनगणना २५ कात्तिक बिहीबारबाट सुरु भएको छ । ‘मेरो गणना मेरो सहभागिता’ भन्ने मुल नाराका साथ सुरु भएको जनगणनाका लागि गणकहरू आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्न कार्यक्षेत्रमा खटिएका छन् ।

तर, जनगणनामा धर्मको महलमा कुन धर्म लेख्ने भन्नेबारे लिम्बू समुदायमा अन्योल देखिएको छ । विगतको जनगणनमा किराँत धर्म लेख्दै आएक लिम्बुहरू अहिले आफ्नो धर्म के लेख्ने भन्नेमा अन्योल देखिएको हो ।

पछिल्लो समय मौलिक कला, संस्कार, संस्कृति र परम्परालाई मान्दै आएका लिम्बूहरूको धर्म युमा साम्यो हो भन्न थालिएको छ । लिम्बु समुदायमा सत्यहाङमा (किराँत)हरूले आफ्नो मौलिकता नै नष्ट गर्दै गएपछि मुन्धुमविद मौलिक परम्परा मान्दै आएका लिम्बूहरूको धर्म युमा साम्यो नै हो भन्न थालेका छन् ।

आफुहरू प्रकृति पुजकको रूपमा मान्दै आएका लिम्बूहरूले २०४६ सालभन्दा अगाडि हिन्दु नै लेख्दै आएका थिए । तर, अहिले लिम्बुहरूले किराँत लेख्ने कि युमा लेख्ने भन्ने अन्योल भएको बताउँछन् । सत्यहाङमा (किराँत)हरूमा जाने हो भन्ने लिम्बू (याक्थुङवा) हरू हुन् भन्ने नै प्रतिबिम्बित नभएको किराँत याक्थुङ चुम्लुङ तेह्रथुमका उपाध्यक्ष दिल साङवाले बताउनुभयो ।

‘यसो भन्दै गर्दा युमा साम्योले लिम्बुहरूको अस्तित्वमा समेट्छ कि समेट्दैन भन्ने कुरा गम्भीर हो । त्यसैले जनगणनामा गम्भीर हुनपर्ने अवस्था सिर्जना भएको छ’, उहाँले भन्नुभयो । किराँत याक्थुङ चुम्लुङले किराँत नै लेख्नु पर्छ भनेर आग्रह गरिरहेको छ भने युमा साम्यो महासभाले युमा साम्यो लेख्नु पर्छ भनेर अपील गर्दै आएको छ ।

किराँत याक्थुङ चुम्लुङले २०४६ सालदेखि किराँत धर्म लिम्बू समुदायमा लेख्ने अभियान शुरु गर्दै आएको छ । अहिलेको गणनामा पनि चुम्लुङले किराँत नै लेख्नु पर्छ भने अभियान चलाउँदै आइरहेको छ । किराँत र युमा साम्योबीच विवाद हुँदै आए पनि सबै लिम्बूहरू एक भएर जाँदा राम्रो हुने किराँत याक्थुङ चुम्लुङ छथरका अध्यक्ष थानाङ तिगेलाको भनाइ छ ।

किराँत र युमा साम्यो लेख्ने र लेखाउने अभियान पूर्वका विभिन्न जिल्लाहरूमा यतिबेला तीव्र रूपमा सञ्चालन हुँदै आएका छन् । यो जनगणनामा सबै लिम्बूहरूले युमा साम्यो लेख्न चाहेको मुन्धुमविद तथा लालिगुराँस नगरपालिका नगर प्रमुख अर्जुन माबोहाङले बताउनुभयो । तेह्रथुम, धनकुटा, संखुवासभा, पाँचथर, ताप्लेजुङ, इलाम, झापा, मोरङ, सुनसरीलगायत मुलुकका विभिन्न जिल्लाहरूमा लिम्बूहरू बसोबास गर्दै आएका छन् ।